Ali b. Fudayl b. İyad :
Hadîs âlimi. Ali bin Fudayl
bin İyâd bin Mes’ûd bin Bişr-et-Temîmî. Abbâd bin Mansur, Abdülazîz bin Ebî Revvâd,
Leys bin Ebî Süleym. Zeyd bin Bekir ve Muhammed bin Sevr es-San’ânî’den ilim
öğrenip rivâyette bulundu. Kendisinden, babası, İbn-i Uyeyne, Ebû Bekir bin
lyâş, Şihâb bin Abbâd, Ebû Süleymân ed-Dârimî, Ahmed bin Abdullah bin Yûnus ve
başkaları ilim öğrenip hadîs-i şerîf rivâyet ettiler. İmâm-ı Nesâî, O sika
(Hadîs ilminde güvenilir bir zâtdır) buyurdu. Hatîb el Bağdâdî diyor ki:
“Verâ”ı (şüphelilerden
sakınması) çok idi.” Birgün ağlıyordu Babası, Fudayl (r.a.)
“Yavrucuğum, niçin
ağlıyorsun” diye sordu. Buyurdu ki,
“Ey babacığım! Eğer kıyâmet
günü bir araya gelemezsek, hâlimiz nice olur? Onun için “ağlıyorum.” Bunun üzerine
Hz. Fudayl buyurdu ki, “Yavrucuğum Abdullah bin Mübârek (r.a.) buyuruyor ki,
Allahü teâlâ içindünyâdan kesilen kimsenin hali ne güzeldir.” Ali bin Fudayl
(r.a.) bu sözleri duyunca düşüp bayıldı. Süfyân bin Uyeyne (r.a.) buyuruyor ki:
“Fudayl bin İyâd ve oğlu
kadar Allahdan korkması çok olankimse görmedim.” Hz. Fudayl buyuruyor ki:
“Birgün oğlum Ali’yi, evin
avlusunda şöyle söylerken gördüm
“Yâ Ali, ateşten kurtuluş
ne zaman?” Fudayl bin İyâd (r.a.) buyuruyor ki “Kûfe’de bir keçimiz vardı.
Birgün başkalarının arpalarından yemişti. Bundan sonra o keçinin sütünden
içmedik. İbn-i Mübârek buyuruyor ki,
“Zamanımızda insanların en
üstünü, Fudayl ve oğlu Ali’dir” Havf (Allahü teâlânın azabından korkmak) ve
Reca (Allahü teâlânın rahmetinden ümidli olmak) ve fazîletleri hakkında
anlatılan kıssalar
çoktur. (Bkz. Fudayl bin
İyâd (r.a.) Birgün Ali bin Fudayl bir kimsenin,
“O gün insanlar, âlemlerin
Rabbi için (Ona hesab vermek için kabirlerinden) kalkacaklar” (Mutaffifîn
sûresi-6) âyet-i kerîmesini okumakta olduğunu duydu. Bunun tesiri ile bayıldı
ve yere düştü. Birgün, Ali bin Fudayl (r.a.) ağlıyordu. “Seni ağlatan nedir?”
diye sordular. “Bana zulmedene, yârın Allahü teâlânın huzuruna çıkıp da, hiçbir
sebep yokken niçin zulm ettiği kendisine sorulunca, hiçbir cevap veremiyecek
olan kimseye acıyorum da onun için ağlıyorum” buyurdu.
Hz. Fudayl bin İyâd’a, oğlu
Ali’nin (r.a.) “Yalnız başıma öyle bir yerde olsam ki, ben insanları görsem,
ama insanlar görmeseler” dediğini söylediler. Hz. Fudayl “Keşke oğlum Ali
(r.a.), sözünü tamamlasaydı ve deseydi ki; “Öyle bir yerde olsam ki, insanlar
beni, ben de insanları görmesem” buyurdu. Babasından bir müddet önce vefât
etti.
Vefât etmesine sebep şu idi
ki, Ali bin Fudayl (r.a.) Kur’ân-ı kerîmden bir sûreyi sonuna kadar dinlemeye
tahammül edemez düşüp bayılırdı. Bir defasında, birisi “El-Kâria” sûresini
okuyordu. Ali bin Fudayl bunu dinlerken düşüp bayıldı. Baktılar ruhunu teslim
etmiş.
Kaynaklar:
----------------
1) Hilyet-ül-evliyâ,
cild-8, sh-297
2) Tehzîb-üt-tehzîb,
cild-7, 373